Akvaryum kurulumu, hobi ile ilgili bilgilerin en çok yansıtıldığı alan ve ne yazık ki eksik ve/veya hatalı bilgiler sonucunda yapılan kurulumlar pek çok kişiyi hobicinin daha başında soğutup hobiden uzaklaştırıyor. Bu tanıtımın yapılmasındaki amaçlar; hobiye yeni başlayanlara başarılı bir akvaryum kurdurarak hobinin güzelliklerini görmesini sağlamak ve bilenlerin gösterdiği bu yolu izleyerek, kurulum sonrası elde edeceği başarıdan alacağı cesaretle, kişinin kendi bakış açısını ve yorumunu katıp kendine göre mevcut akvaryumu düzenleyip daha sonra yeni kurulumlar yapması. Kurulum oldukça yalın tutulmaya çalışılmıştır. Önce yapılanlar sonra da yapılmayanlar anlatılmıştır.

1- İşe akvaryum seçimiyle başlıyoruz. Akvaryumun boy seçimi çok önemli çünkü filtrasyon ve ışıklandırma gibi özellikleri akvaryuma göre seçeceğiz ve akvaryumu büyüttüğümüzde onları kullanma ihtimalimiz düşük olacak. Bu kurulumda bir karma tank için yeni başlayanlarca seçilmesi gereken en küçük hacim diyebileceğiniz 65 x 40(yükseklik) x 30 cm ölçülerinde bir akvaryum kullanacağız. Brüt hacmi 78,net su hacmi 64 litre.
2- Akvaryumun bulunduğu yeri seçerken doğrudan güneş almamasına ve akvaryumu taşıyabilmesine dikkat ediyoruz.
3- Eğer arkadaki duvarın rengi hoşumuza gitmezse arkafon alıp akvaryumun arkasına yapıştırıyoruz. Bu kurulumda duvar hoşumuza giden bir mavi olduğu için arkafon uygulaması yapılmadı. Arkafon alırken lacivert veya siyah almanızı tavsiye ederim. Derinlik verir, daha güzel gösterir.
4- Gerektiğinde balıkları yakalamak için kepçe alıyoruz.
5- Işık olarak 1 adet T8 türünde 18 Watt floresan alıyoruz. JBL Solar color T8 çok güzel lamba ancak oldukça pahalı. Bunun yerine bulması uğraştırsa da 5’de 1 fiyatına philips tld 965 pro veya tld 950 pro kullanabiliriz. Mümkün olduğunca ev için üretilenlerden floresanlardan uzak duruyoruz, görsel olarak da bitkiye fayda olarak da iyi seçenek değiller. Onlar yerine philips aquarelle veya sylvania grolux 18 wattları denenebilir. Ledler neme maruz kaldıkları için önce güçleri düşüyor sonra sönüyorlar. Eğer led alacaksak, akvaryumun üzerinde yoğun nemde çalışmaya göre üretilmiş led aldığımızdan emin olmamız lazım.
6- Akvaryumda kum seçimi yaparken, kumu; renk, kum boyutu ve suya salınım yapıp yapmamasına göre değerlendiriyoruz. Dere kumu dediğimiz 2-3 mm boyutlu kumlar karma tanklar için idealdir. Çok ince taneli kum üzerinde tortu biriktirir, çok kalın taneli kum balıklar tarafından genellikle ağza alınamadığı için hoş karşılanmaz. Dere kumlarının suya salınımı az ya da yoktur, fotoğraftaki gibi karışık bej renkli kumlardır. Kumu iyice yıkadıktan sonra 3 cm yükseklikte olacak kadar akvaryuma koyuyoruz. Bu da yaklaşık 1.5 litre, yani 2 kg civarı kum demek.
7- Kum dışında dekor olarak kaya, kütük, bitki ve salyangoz kabukları da kullanılmakta. Kütük suyu sarartıp, ilk kullanımda dışı mantarlaşabildiği için bu örnek kurulumumuzu riske atmayacağız. Kaya olarak gnays kaya veya tamburlanmış klasik kaya kullanabiliriz, akvaryum için satılan hemen her tür kaya bu akvaryumda işimizi görür. Bitki olarak ise düşük seviye ışık isteyen anubias ve moss türlerinden alabiliriz. Mosslar yosunumsu bitkilerdir, anubias ise iri yapraklı güzel görünümlü ancak yavaş büyüyen bir bitkidir. Bu kurulumda bu bitkilere ek olarak bulabilirsek Pogostemon quadrifolius türünü de alıyoruz. Hızlı büyümesi, toplu hale gelince görsel olan yapısı, yumuşak ve sert her tip suya uyum sağlamasıyla tam bir yeni başlayan bitkisidir, akvaryumu birkaç ayda yemyeşil yapar.
8- Filtre seçimi olarak iç fltre tercih ediyoruz. Eheim pick up 2008 bu akvaryum için uygun. Fiyatı daha makul olsun dersek çin malı benzeri olan Hailea Rp 400’ü de alabiliriz ancak daha çabuk tıkanıyor ve biraz daha sesli. Filtre süngerini kullanmadan önce sıcak suda 10 dk bekletip iyice yıkıyoruz. Ardından filtreyi hazırlayıp akvaryuma yerleştiriyoruz, henüz fişi takmıyoruz.
9- Hava motoru ve hava taşı kullanmıyoruz, hem ses yapıyor hem de gerek yok. Eheim’ın hava girişi mevcut, Hailea’nın ise dağıtıcı difüzörü var. Yapacağımız kurulumda balık yükü düşük seviyede, o yüzden bunları kullanıp suda kabarcık yaratmıyoruz. İç filtrenin, su yüzeyini dalgalandıracak kadar yukarıda, şırıltı sesi çıkarmayacak kadar aşağıda olacak şekilde şekilde yerleştirilmesi yeterli. Yüzey akıntısı yeterli oksijeni rahatlıkla sağlar.
10- Akvaryumu ısıtmak için 100 watt bir ısıtıcı yetecektir. Jager, JBL gibi kaliteli markaların termostatları daha iyi, su dışında fişte unutursanız camları zarar görmüyor. Çin mallarında ise ürünün bozuk çıkma ihtimali daha yüksek ancak kaliteli ısıtıcıların da kalitesizlerin de verimi aynı. Bütçe kısıtlıysa ve seçim yapılması gerekiyorsa ısıtıcı Çin malı, filtre alman malı alınabilir. Isıtıcı yazın da fişten çıkarılmamalıdır, zaten su sıcakken çalışmaz, ani bir soğumada ya da kışa geçerken sigortanız olur. Onu da akvaryuma koyuyor ve henüz fişe takmıyoruz. Bir adet de termometre alıyoruz, akvaryumun içine yapıştırılan cam tipi olanlardan olması en iyisi. İyi bir marka almazsanız sıcaklığı doğru ölçtüğünden emin olun, tercihen güvendiğiniz başka bir termometre ile (klima termometresi vb olabilir) açık havada bir yerde sapması var mı yok mu kontrol edin.
11- Suyu doldurmaya başlıyoruz. Doğrudan musluk suyu kullanıyoruz. Damacana suyu koymuyoruz, devamlı damacana ile devam etmeyeceğimiz için baştan musluk suyu ile kurmak en doğrusu. Akvaryum tabanına bir tabak koyup suyu onun üzerine boşaltmamız kumların havalanıp suyu bulandırmasını önleyecektir. Suda klor olduğu için suya su hazırlayıcı dökmemiz gerekiyor. Seachem Prime veya Reeflowers Effective Conditioner kullanılabilir. Üreticinin önerdiği şekilde 60 litreye yetecek miktarda döküyoruz. İlk kurulumda su hazırlayıcıyı, suyu akvaryuma döktükten sonra kullanabiliriz. Daha sonra suyu akvaryuma koymadan kullanacağız.
12- Isıtıcıyı 26 dereceye ayarlıyoruz ve fişini takıyoruz, filtrenin de fişini takıyoruz.
13- 1 adet Seachem Ammonia Alert alıyor ve cama görülebilir alana yapıştırıyoruz. Yeni kurulu akvaryumların en büyük düşmanı olan amonyağı buradan takip edeceğiz.
14- Filtre çalışıyor mu diye kontrol ediyoruz, akvaryum içerisine yapıştırdığımız termometreye bakıyoruz. Isıtıcıların üzerindeki derece ayarları kaymış olabiliyor. Oda sıcaklığı 26’nın altındayken su sıcaklığı 26 dereceyi geçmiş ve hala ısıtıcı yanıyorsa, ısıtıcı üzerindeki ayarı uygun sıcaklığa gelene kadar 1 er derece yavaş yavaş aşağı çekiyoruz. Ya da 26’ya ayarlamışken örneğin 23’de duruyorsa aynı şekilde yukarı çekiyoruz. Isıtıcının termostatları doğrudan suda değil ısıtıcının içerisinde olduğu için suyun doğru sıcaklığa gelip gelmediğini anlamak için 1 saat beklemek gerekir. Su 24 derecede ve ısıtıcı çalışmıyorsa ısıtıcı az önce çalışmış, termostat sıcaklığı 24’ü geçtiği için ısıtıcı kapanmış ancak su henüz tam ısınmamış olabilir, böyle bir durumda termostat soğuyup tekrar devreye girecektir. O yüzden müdahalelerden önce 1 saat bekliyoruz. Tabi su sıcaklığı 28’i geçmiş ve ısıtıcı çalışıyorsa ısıtıcı üzerindeki sıcaklığı beklemeden ışığı sönene kadar düşürün, ışık söndükten sonra bir derece daha düşürün ve gözlemleyin.
15- 4 adet Zebra danio alıyoruz. Bu balıklar amonyağa diğer balıklara oranla daha dayanıklı olduğu için bu balıklara yeni akvaryum balığı diyebiliriz. Akvaryumdaki su sıcaklığı 24’ü geçmişse balıkları akvaryuma koyuyoruz. Suya alıştırmadan torbalarını açtığımız gibi bir ufak tasa boşaltıp, balıkları kepçeyle hemen akvaryuma atıyoruz. Torbanın içerisindeki suyu akvaryuma olabildiğince dökmemeye çalışıyoruz.
16- Yem olarak kaliteli pul yem seçeceğiz. Ocean Nutritition’ın yemlerini oldukça beğeniyorum, Community Formula’sını deneyebilirsiniz. Onun dışında Tetra Min, Eheim Tropikal Fish Flake gibi kaliteli diğer pul yemleri de kullanabilirsiniz. Bakacağımız balıklar yem seçen türden değiller ancak kalitesi yemler suyu çabuk boyar ve koku yapar.
17- Su düzenleyici koyduktan 1 saat sonra balıkları koyuyoruz. Balıklara ilk 24 saat yem vermiyoruz. Akvaryumdaki amonyağı arttırmak şuan en istemediğimiz şey. Yetişkin, iyi kondisyona sahip balıklar 1 hafta – 10 gün rahatlıkla aç kalabilir, endişelenmeyin.
18- Filtrenin biyolojik döngüsünün başlaması için bakteri kültürü ekleyeceğiz. Bu katkı akvaryum için en önemli katkı ve kalitesinden emin olmalıyız. Ürünün son kullanma tarihi geçmemiş olması ve üretiminden itibaren hep 4 – 30 derece sıcaklıkları arasında tutulmuş olması gerekiyor. Jbl Denitrol, Tetra Easy Start, JBL FilterStart, Nutrafin Cycle ürünlerini kullanabilirsiniz.
19- Balıkları koyduktan 24 saat sonra ilk yemlememizi yapıyoruz, bu miktar 2-3 pul kadar olmalıdır. Yemlenmeden 1 saat sonradan itibaren birkaç saatte bir Seachem Ammonia alert'a bakıyoruz. Bizden başkası tekrar yem atmışsa, bir şeyler ters gitmişse ortadaki sarı indikatör maviye doğru döner. Bu durumda o tekrar sarı olana yem vermeyi kesiyor ve alert seviyesinden danger, toxic’e gelmişse %50 su değişimi yapıyoruz. Yeni suyu eklemeden önce suya su hazırlayıcı damlatmayı unutmuyoruz. Koyacağımız miktarı da akvaryum hacmine değil ekleyeceğimiz su hacmine göre ayarlıyoruz. %50 yeni su koyacağımıza göre bu sefer kurulumdaki miktarın yarısını kullanıyoruz.
20- 24 saat daha geçince, eğer ammonia alert sarıyı gösteriyorsa, yani sorun yoksa yemi 4-5 pul miktarına çıkarıyoruz. Bir sonraki gün de bu miktarda veriyoruz. Ve 4 günü sorunsuz şekilde geride bırakıyoruz. Bu süreçte filtre süngerine döngüyü sağlayan bakteriler yerleşti, çalışmaya ve üremeye başladılar. Kritik süreç 4 günün ardından yemlemeye rağmen sorun olmuyorsa sistemimiz oturma aşamasına geçmiş demektir. Yemlemeyi yavaş yavaş arttırarak, 1 hafta sonunda günde 2 defa, 2 dakika içerisinde bitirebilecekleri miktara getiriyoruz. Bu süreçte yavaş arttırmak ve ammonia alertı devamlı kontrol etmek önemli, sarı rengi kaybettiğimizde yemlemeyi kesiyor, sarı renk gelince tekrar yemlemeye başlıyoruz.
21- 1 haftanın sonunda zebra balıklarının yüzmesinden sıkıldık, cichlid ailesiyle tanışma vakti geldi. Anne ve baba beraberce danslar sergileyen, aile kuran, yavrularını beraberce bakıp büyüten, bitki yemeyen karma tank balığı kribensis alıyoruz.
22- Erkekler daha uzun, dişiler daha yüksek ve kısa olur, üreme dönemleri dişilerin karınları parlak vişne çürüğü rengi alır. Erkeklerin üst arka yüzgeçleri en belirleyici özellikleridir. Eğer erkek dişi ayırt edebiliyorsak 1 erkek 1 dişi alıyoruz, edemiyorsak 4 adet kribensis alıyoruz ve gelişip eş tutmalarını bekliyoruz.
23- Zebraları sıcaklık değişimine karşı sağlam oldukları için doğrudan akvaryuma koymuştuk, Kribensisleri ise geldikleri su ile ufak bir kaba açıp, 10 dakikada bir akvaryumdan geldiği suyun yarısı kadar su ekleyerek 30 dakikada alıştırıp akvaryuma atıyoruz. 1. Dakikada torbayı açıp, akvaryumdan ilk suyu ekledik, 10. Dakikada su ekledik, 20. Dakikada su ekledik. 30. Dakikada balıkları akvaryuma koyduk.
24- Kribensisler taşların altını kazıp kendilerine yuva yapacak ve bir süre sonra da size yavrularını gösterecekler.
25- Kribensislerle beraber cüce vatoz da alarak akvaryum camındaki yosunlaşmaları ve dipte kalan yemlerin kalarak kokuşmasını engelleyebiliriz, o yüzden bir adet de cüce vatoz alıyoruz.
26- 1. Haftadan itibaren başlayarak her hafta suyun %30 unu alıp yenileyeceğiz. Bu işlemi eskiden hırsızların araba deposundan benzin çalması gibi hortum ile kovaya su çekerek yapmak en pratiği. Hortumun akvaryumdaki ucunu elektrik süpürgesi gibi kullanıp göze hoş görünmeyen tortuları da çekebilirsiniz. Ekleyeceğimiz 20 litre suya, 20 litreye katılacak kadar Prime veya Effective Conditioner kullanıp , 1 saat bekledikten sonra akvaryuma koyuyoruz. Bu sırada ısıtıcı ve filtreyi biraz aşağı iterek susuz kalmalarını engelliyoruz.
27- Ayda bir filtre temizliği yapıyoruz. Filtre süngerini çıkartıp akvaryum suyu ile doldurduğumuz kabın içerisinde birazcık sıkıp, dışını ise hafif ovalayarak temizliyoruz. Musluk suyuna veya sıcak suya asla koymuyoruz, süngeri suyunu çıkarırcasına sıkıp tertemiz yapmaya çalışmıyoruz. Akvaryumun karaciğeri ve böbreği o sünger, nazikçe bakterilere en az zarar verecek şekilde tortulardan kurtarıp tekrar yeine takıyoruz. Filtre temizliği ardından ammonia alertı tekrar dikkatle izliyoruz. Bu dönemde azotu döngüsünü sağlayan bakterilerin sayısı azaldığı için akvaryumda sıkıntı çıkabilir. Sıkıntı çıkarsa yapılacaklar önceden bahsettiğimiz gibi önce tekrar sarı (safe) olana kadar yemlemeyi kesiyoruz, alert’deyse dikkatli oluyoruz, sık sık kontrol ediyoruz, alarm veya üstü seviyedeyse sadece yem vermeyi kesmek yetmiyor, %50 su değişimi yapıyoruz.

Başarı ayrıntılarda gizlidir. Örneğin hayatınızı kazanmak için yaptığınız işe bakın, dışarıdan kolay görünür, size de artık kolay görünür ama bilirsiniz ki başka birisi gelip yapmaya çalışsa ilk dönemlerde çok bocalar,dışarıdan tahmin ettiği gibi kolayca yapamaz. İşin olmasını sağlayan ufak ayrıntılar çok önemlidir. Bu ufak “yapılan ve yapılmaması gereken” şeyler akvaryum hobisinde de aynı şekilde önem arz etmektedir. Bu kurulumda yapılanlar kadar yapılmayanlar da önemlidir. Yapılmayanlara birkaç örnek verelim.
1- Akvaryuma herhangi bir ilaç veya dezenfektan atmadık. Bunları kurulumda atmak hatalıdır, eğer balıklar hastalanırsa mümkünse küçük bir karantina tankında ilaçlanır, sebepsiz yere akvaryuma ilaç ve/veya dezenfektan dökülmez. Metilen mavisi gibi içeriklere sahip ilaçlar bakteri kültürümüzü öldürür.
2- Akvaryum bakımlarında kumu ve filtreyi komple yıkamadık. Böylece kumda ve filtredeki faydalı bakteriler temizlikte en az zararı gördü ve kum altında olası birikmiş hidrojen sülfür gazı bir anda ortaya çıkıp akvaryumu zehirlemedi. Zaten kumu 3 cm seçerek bu gaz birikiminin de büyük ölçüde önüne geçtik.
3- Akvaryuma plastik bitki, boyalı çakıllar, hazine sandığı gibi garip şeyler koymadık. Arkafon olarak da resimli, özellikle de tatlı su ile abes kaçacak mercanlı arkafonlar almadık. Çünkü zevkli insanlarız ve doğayı taklit etmeye çalışıyoruz.
4- İlk günden ileride beslemeyi planladığımız tüm balıkları koyup, yol yorgunusunuz iyi beslenin diye balıkları tıka basa doyurup balıklara anneannelik yapmadık. Böylece amonyaktaki ani zıplamaların önüne geçtik. Balığım çatladı öldü hikayeleri aslında budur. Filtrasyonu oturmamış akvaryumda çok yiyen balık suya amonyak salıp kendi çişinde zehirlenip ölüyor,bu da çok yiyip çatlamaya bağlanıyor.
5- Akvaryuma doğal olmayan koyu mavi bir ışık takıp akvaryumu tabiri uygunsa pavyona çevirmedik, doğal renkleri önplana çıkarttık.
6- Akvaryuma tuz atmadık. Bu kurulum tatlı su akvaryumu içindir ve tuz çoğu tatlı su bitkisini öldürür ve çoğu tatlı su balığını rahatsız eder. Balıkların sudan madde alışverişini zorlaştırır. Beyaz benek gibi bazı hastalıklara iyi gelmesinin sebebi o hastalıkları yapan küçük canlıları çok, balıkları ise az rahatsız etmesidir. Hastalık geçince su eski haine getirilmeli veya daha doğru olarak balığa gerektiği sıklıkta ayrı bir kapta tuzlu su banyosu yaptırılmalıdır. Nitrit zehirlenmesinde de tuz iyi gelir ancak bir problem olduğunda niye kullanıldığını bilerek geçici bir süre kullanılmalıdır. Bu uygulama da mümkünse ana akvaryumda olmamalıdır.
7- Akvaryumcular ve balık üreticileri küçük hacimlere çok sayıda balık koymak zorunda kalıyor bu nedenle hava taşı veya iç filtre ile yoğun hava verme gereği duyuyorlar. Biz biyolojik yükü normal,doğal bir akvaryum kurduğumuzdan böyle uygulamalara gerek duymuyoruz. Bu yüzden suyumuz çabuk kirlenmiyor, rengi hemen sararmıyor ve kokmuyor.
Bu makaledeki bazı uygulamaların nedenlerini merak ederseniz, azot döngüsünü detaylı olarak anlattığım bu makaleye göz atabilirsiniz.

Sağlıklı hobiler